Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny. Opłata zostaje ustalona w decyzji wydanej przez organ gminy kierującej do domu pomocy społecznej, a w przypadku placówek regionalnych finansowanych z dochodów własnych samorządu województwa – przez marszałka województwa (art. 59 u.p.s.). Odpłatność ustalana jest do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania. W pierwszej kolejności koszty pobytu w placówce pokrywa mieszkaniec, a w przypadku osób małoletnich – przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka. Dochodem tym są: renta wraz z dodatkiem dla sierot zupełnych, zasiłek pielęgnacyjny, dodatek pielęgnacyjny, otrzymywane alimenty oraz kwota odpowiadającą dochodom uzyskiwanym z majątku dziecka. Jeżeli pensjonariusz (lub jego przedstawiciel ustawowy) nie jest w stanie uiścić opłat, to obciążają one kolejno małżonka, zstępnych, wstępnych oraz gminę, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Należy zaznaczyć, że opłat nie dzieli się po równo na wszystkich zobowiązanych, ale obciąża się ich w kolejności: małżonek, zstępni, wstępni, właściwa gmina. Taki podział obowiązków jest kolejnym nawiązaniem do zasady subsydiarności. Jeżeli osoba umieszczona w placówce jest w stanie ponosić koszty pobytu w instytucji, obowiązki osób bliskich i jednostki samorządu terytorialnego nie powstają. Małżonek, krewni oraz gmina uiszczają opłatę dopiero wtedy, gdy mieszkaniec domu nie jest samowystarczalny. Jednostką samorządową obciążoną kosztami przebywania w placówce jest gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Jest to gmina, na której terenie znajdowało się miejsce zamieszkania takiej osoby lub miejsce ostatniego zameldowania na pobyt stały – w przypadku osoby bezdomnej.